De palliatieve aanpak
Aanpak, forfait en team
Test uw kennis
Meewerken
Hulpmiddelen

Verpleegkundigen

Als thuisverpleegkundige of als instelling vraagt u zich misschien af of u vaardig genoeg bent in palliatieve zorgverlening. Vaak denken we aan heel technische zorgen en een complexe bestrijding van de symptomen, maar dat klopt niet helemaal. Palliatieve begeleiding is vooral andere prioriteiten leggen: het zit vooral in de basiszorg die u op dagelijkse basis verleent.

1. De palliatieve aanpak

Palliatieve begeleiding is vooral andere prioriteiten leggen: niet bij het bestrijden van een gezondheidsprobleem, maar bij het zorgen voor levenskwaliteit van ernstig zieken en hun omgeving, zodat ze tot het einde van het leven kunnen genieten in de best mogelijke omstandigheden, ook al zijn ze ziek. Tijdens de begeleiding van de patiënt heeft de verpleegkundige vooral aandacht voor het comfort van de patiënt en diens behoefte aan aanwezigheid, ook van de naasten.

Comfortzorg betekent iets doen aan de pijn en andere onaangename symptomen, zoals misselijkheid en hoesten. Maar het is ook bekijken wat kan bijdragen tot het fysieke, psychologische, sociale en mentale welzijn van de patiënt en dat uitvoeren. Tot slot wordt de zorg ook zo aangepast dat ze zo min mogelijk lijden veroorzaakt.

Dit is vaak een periode van onzekerheid, angst, stress in het leven van de patiënt en diens naasten. De verpleegkundige is een vertrouwde, rustgevende aanwezigheid, want hij/zij komt dagelijks langs. De verpleegkundige zorgt niet alleen voor de patiënt, maar biedt de patiënt en zijn naasten ook vaak een luisterend oor, is een klankbord voor hun moeilijkheden en zorgen. Zo kunnen zij die onder woorden brengen en kan de verpleegkundige bepaalde angsten wegnemen en de wensen en behoeften beter benoemen.

2. Palliatieve aanpak, palliatief forfait, gespecialiseerde teams: wat is het verschil?

Deze drie begrippen worden vaak verward. Volgens sommigen kun je alleen spreken van palliatieve zorg als de patiënt een palliatief forfait heeft, volgens anderen betekent een palliatief forfait ook de tussenkomst van een gespecialiseerd team … Maar zo is het niet.

Palliatieve aanpak Palliatief forfait Gespecialiseerd team
Wat?
Zorgfilosofie
Financiële hulp van het RIZIV en rechten voor de patiënt.
Tussenkomst van verpleegkundige gespecialiseerd in palliatieve zorgen
Voor wie?
Voor patiënten met een ernstige, evolutieve ziekte zonder hoop op genezing. U kunt deze patiënten opsporen met de PICT-tool.
Patiënten die niet alleen een palliatieve aanpak nodig hebben, maar ook veel zorg/aanwezigheid.
- Ofwel patiënten voor wie de eerstelijnszorg steun wil en/of patiënten in een complexe situatie (biomedisch, psychosociaal, ethisch, technisch …)
- Ofwel patiënten voor wie thuiszorg niet meer kan en die opgenomen moeten worden op de dienst palliatieve zorg van een ziekenhuis.
Wanneer?
Het laatste levensjaar
Wanneer de prognose minder dan drie maanden bedraagt
In functie van de behoeften
Meer info
- De palliatieve patiënt herkennen
- PICT-tool
- Palliatieve zorg: veel meer dan zorg
- Palliatief forfait - RIZIV (fgov.be)
- Volledig terugbetaalde huisbezoeken aan uw palliatieve patiënten - RIZIV (fgov.be)
- Focus Brusano
- Continuing Care
- Interface St Luc
- Sémiramis

3. Test uw kennis

Situatie 1

Claire is 82 en woont al drie jaar in het WZC waar jij werkt. Twee maanden geleden werd ze met een longontsteking opgenomen in het ziekenhuis en zagen de artsen dat ze borstkanker had die was uitgezaaid naar de longen. Omdat de ziekte al vergevorderd is en de patiënte verzwakt en hoogbejaard is, oordeelde het oncologische team dat het niet zinvol meer was iets anders aan te bieden dan comfortzorg. De patiënte verblijft nu opnieuw het WZC. Haar kinderen staan achter deze beslissing, maar dringen er bij jullie en de behandelend geneesheer op aan dat hun moeder intraveneus of via een sonde voeding krijgt, zodat ze weer op krachten kan komen met het oog op een eventuele chemotherapie.

Wat zou je in deze situatie kiezen?
Een palliatieve aanpak, palliatief forfait en/of een gespecialiseerd team?

 

Situatie 2

Abdellatif is 26 jaar en vecht al zes maanden tegen een mesothelioom. Vandaag heeft de patiënt te horen gekregen dat hij waarschijnlijk nog maar een jaar te leven heeft. Zijn oncoloog stelde een nieuwe, experimentele behandeling voor, waardoor hij eventueel enkele levensmaanden kan winnen. De patiënt heeft hiermee ingestemd. Tijdens de huisbezoeken vertellen zijn ouders en echtgenote over hoe Abdellatif zijn woede over zijn lot uit: hij is nog maar pas getrouwd, zijn leven moest nog beginnen, hij wilde een kind … Wat voor zin zal zijn leven gehad hebben als het nu al voorbij is?

Wat zou je in deze situatie kiezen?
Een palliatieve aanpak, palliatief forfait en/of een gespecialiseerd team?

 

Situatie 3

Aloïs heeft alzheimer. Zijn verpleegkundige en zijn behandelend arts kennen hem goed. Zij volgen hem thuis op, waar hij samen met zijn echtgenote woont. Hij komt al zes weken niet meer uit het ziekenhuisbed en communiceert sinds een paar dagen niet meer verbaal, hij drinkt en eet niet meer. In overleg met zijn echtgenote en kinderen heeft het team van verzorgers geen kunstmatige voeding opgestart. Hypodermoclyse wordt alleen overwogen in geval van ongemak door uitdroging. De patiënt vertoont geen tekenen van pijn of enig ander ongemak.

Wat zou je in deze situatie kiezen?
Een palliatieve aanpak, palliatief forfait en/of een gespecialiseerd team?

 

Situatie 4

Een week nadat hij met pensioen ging, kreeg Paul, 67 jaar, te horen dat hij aan amyotrofe laterale sclerose lijdt. Drie jaar later kan hij niet meer stappen, maar doet hij bepaalde verplaatsingen nog zelfstandig. Hij wordt opgevolgd door een multidisciplinair team gespecialiseerd in neuromusculaire aandoeningen. Zij begeleiden hem naar het ziekenhuis, zodat hij zoveel mogelijk zelfstandig kan blijven. Het verpleegkundige team komt twee keer per dag thuis langs, zijn behandelend arts komt om de twee weken langs. Vandaag bespreekt de patiënt met jou dat hij bang is om te sterven. Hij vraagt ook of de huisarts vaker kan langskomen.

Wat zou je in deze situatie kiezen?
Een palliatieve aanpak, palliatief forfait en/of een gespecialiseerd team?

 
 

Situation 5

Albine is 78 en woont sinds de dood van haar man alleen in een groot huis. Haar behandelend arts is enkele keren langsgekomen nadat ze is gevallen en maar moeilijk herstelt: de patiënte klaagt over erge pijn in de rug, maar wil geen paracetamol nemen. Ze lijkt gedesoriënteerd. Ze wil vooral niet naar het ziekenhuis of naar een rusthuis. Ze krijgt geen hulp van haar familie – met wie ze alle banden heeft verbroken. De behandelend arts vraagt of je bij haar wilt langsgaan, zodat je thuisverpleging kunt opstarten. Albine lijkt zich niet bewust te zijn van haar gezondheidstoestand, noch van de noodzaak aan hulp om thuis te kunnen blijven wonen.

Wat zou je in deze situatie kiezen?
Een palliatieve aanpak, palliatief forfait en/of een gespecialiseerd team?

 
 

4. Meewerken aan het therapeutisch project

Als verpleegkundige ben je strategisch geplaatst om te luisteren naar de wensen en voorkeuren van de patiënt en om deel te nemen aan de ontwikkeling van zijn zorgplan.

Als we “zorgplan” zeggen, denken we vaak aan alles wat de patiënt niet meer wil: ziekenhuisopnames, zware behandelingen, enz. In feite gaat het plan ook over alles wat de patiënt wil en nodig heeft. In feite heeft het project ook betrekking op alles wat de patiënt wil en moet er dus rekening worden gehouden met zijn waarden, verwachtingen, wensen, behoeften, enz. In de loop van de gesprekken wordt duidelijk welke zaken voor deze mensen het belangrijkst zijn.

Ieder individu heeft immers zijn of haar eigen definitie van “kwaliteit van het bestaan”:
En de patiënten die je begeleidt?

Door middel van het Advance Care Planning (ACP) proces, zullen de patiënt en het interdisciplinaire team in staat zijn om samen te werken om:

Hoe meer je patiënten leert kennen, hoe beter je ze leert kennen en ze de kans geeft uit te drukken wat belangrijk voor hen is. Mettertijd ontdek je de dingen die voor hen het belangrijkst zijn: de mensen die hen een goed gevoel geven, de herinneringen die zij koesteren, de dingen die zij in hun dagelijks leven bijzonder waarderen of missen, enz.
Door dit alles samen met het team te doen, wordt het mogelijk gepersonaliseerde zorg te verlenen en bepaalde wensen te ondersteunen.

Dit heeft tijd nodig:

  • om de patiënt in staat te stellen vooruitgang te boeken en zich te uiten
  • om hun verzorgers in staat te stellen hen beter te leren kennen en begrijpen

Er is geen specifieke interviewgids voor dit doel. De bezorgdheid kan betrekking hebben op de behandeling en de zorg, de betrokkenheid van familieleden bij de ondersteuning, het behoud van bepaalde activiteiten, de mogelijkheid van ziekenhuisopname, euthanasie, orgaandonatie, begrafenissen, enz.

Als u ondersteuning wilt om deze kwesties met uw patiënten te bespreken, aarzel dan niet het Personalized Advance Care Project (PACP) of de FOD Volksgezondheidscampagne ‘Mijn oude dag’ te raadplegen.

 

Het is belangrijk om in gedachten te houden dat ACP :

  • is een vrijwillig proces, voorgesteld maar niet opgelegd aan de patiënt
  • het hele gezondheidsteam erbij betrokken is, onder toezicht van de behandelend arts
  • vereist dat de patiënt duidelijke informatie krijgt over zijn gezondheidstoestand en de beschikbare behandelingsmogelijkheden, zodat hij zijn wensen kan afstemmen op de medische realiteit
  • is een voortdurende discussie, zonder definitieve conclusie: zelfs schriftelijke keuzes moeten openstaan voor heroverweging als de situatie of de wensen veranderen

5. Hulpmiddelen

OPLEIDINGEN

 

INFORMATIE

  • Palliaguide : een website met best practices, in het Frans, over hoe omgaan met symptomen in palliatieve zorg.
  • Focus van Brusano : praktische informatie en hulpmiddelen over palliatieve zorg en het levenseinde.

ACTOREN

Tweedelijnszorg in Brussel